تکذیب (قرآن)تکذیب به معنای انکار و نسبت دروغ، علت هلاکت اکثر اقوام گذشته می باشد. ۱ - مفهوم شناسیتکذیب بر وزن تفعیل از مادّۀ «ک ذ ب» معنای انکار کردن و نسبت دروغ دادن است. نسبت دروغ یا به انسان تعلق می گیرد، مانند «كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِینَ: قوم نوح همه فرستادگان خدا را تكذیب كردند (زیرا تكذیب بعضى تكذیب همه است، یا آنكه اصل رسالت را انکار مى كردند).»یا به غیر انسان، مانند «وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُ:و قوم تو آن (قرآن) را با آنكه حق است تكذیب كردند بگو: من بر شما گمارده نیستم (تا اجبار كنم و متخلف را کیفر، و فرمانبر را پاداش دهم، بلكه متصدى ابلاغم).» اِفْتِرا،نیز واژه‌ای قرآنى است كه در معارف گوناگون اسلامى به كار رفته، و از آن نسبت دروغ اراده شده است. در كاربردهای قرآنى، تفاوتی میان دروغ و افترا مى‌توان تصور كرد، یعنى دروغ گاهى به صورت انكار صریح رسالت پیامبران نمود پیدا مى‌كند كه از آن با واژة «تكذیب» در قرآن تعبیر مى‌شود و گاه اموری ساختگى به خداوند نسبت داده مى‌شود كه آن را «افترا» مى‌خوانند.«وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِبا...:و چه كسى ظالم تر است از آن كه بر خدا دروغ بندد...» . در قرآن كریم، افترا از اقسام دروغ به شمار آمده است: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً...:و چه كسى ستمكارتر است از كسانى كه بر خدا دروغ بندند؟»«إِنَّما یفْتَرِی الْكَذِبَ...:(چنین نیست كه این كتاب را پیامبر به دروغ به خدا بسته، یا معانى را از دیگران گرفته و الفاظ را خود بافته، زیرا) تنها كسانى دروغ پردازى مى كنند كه به آیات خدا ایمان نمى آورند (نه پیامبر) و آنهایند كه دروغگویند.». تکذیب معنایی وسیع و طیفی گسترده دارد و به هر گونه دروغ شمردنِ حق، پیامبران، فرمان‌های پیامبران، معجزات، آیات و کتاب‌های آسمانی چه در نظر و چه در عمل گفته می‌شود. ۲ - اقسام تکذیباز جمله کارهای بزرگ و مهم همه اقوام هلاک شده، به طور عموم، دروغ پنداری یا تکذیب پیامبران و پیام آنها بوده است. قرآن در سوره قمر علت هلاکت اکثر اقوام را تکذیب پیامبر معرفی می نماید؛ از جمله در آیه ۲۳ می فرماید:«کذبت ثمود بالنذر: قوم ثمود (امت صالح ) نیز بیم دهندگان و هشدارهاى ما را تكذیب نمودند.»قوم ثمود پیامبرانی را که آنها را از عذاب می ترساندند، تکذیب کردند. تکذیب خدا و پیامبر یا کلام ایشان، عمدتا با دو روش صورت می گیرد: ۱. انکار رسمی و علنی و زبانی؛ که گاه در حد ستیز و کشتن پیامبران و ائمه نیز صورت گرفته است؛ ۲. انکار علمی و ضمنی؛ که با انجام گناه و ترک عمل به گفته، پیامبر، در حقیقت از کلام او بیرون رفته و به تکذیب و در نتیجه انکار و عذاب منتهی شده اند:«ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذینَ أَساؤُا السُّواى أَنْ كَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ وَ كانُوا بِها یسْتَهْزِؤُن:سپس عاقبت كسانى كه كارهاى زشت انجام دادند این شد كه آیات خدا را تكذیب كردند و آنها را مسخره مى‌كردند.» ۳ - ویژگی مشركان و كافرانتكذیب از ویژگیهای مشركان و كافرانى است كه پیوسته به دشمنى حق و وحی برخاسته‌اند و آیات و معجزات پیامبران را سحر خوانده‌اند: •«وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآیاتِهِ إِنَّهُ لا یفْلِحُ الظَّالِمُونَ:و كیست ستمكارتر از آن كه بر خدا دروغ بسته یا آیات او را تكذیب نموده؟! بى تردید ستمكاران رستگار نخواهند شد.» •«فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآیاتِهِ أُولئِكَ ینالُهُمْ نَصیبُهُمْ مِنَ الْكِتابِ حَتَّى إِذا جاءَتْهُمْ رُسُلُنا یتَوَفَّوْنَهُمْ قالُوا أَینَ ما كُنْتُمْ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قالُوا ضَلُّوا عَنَّا وَ شَهِدُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كانُوا كافِرین:پس چه كسى ظالم تر است از آن كه بر خدا دروغ بندد، یا آیات و نشانه هاى او را تكذیب نماید؟! آنهایند كه نصیب شان (در دنیا) از نوشته و مقررى خداوند (از عمر و روزى و اولاد) به آنان مى رسد، تا آن گاه كه فرستادگان ما (مأموران مرگ) به سراغ آنها بیایند كه جانشان را بستانند، مى گویند: كجایند آنهایى كه به جاى خداوند مى خواندید؟ گویند:» •«فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآیاتِهِ إِنَّهُ لا یفْلِحُ الْمُجْرِمُونَ:پس چه كسى ظالم‌تر است از آن كه دروغى بر خدا بندد یا آیات او را تكذیب كند؟ حقّا كه گنهكاران رستگار نمى شوند.» •«وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جاءَهُ أَ لَیسَ فی جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْكافِرین:و چه كسى است ستمكارتر از آن كه بر خداوند دروغ بندد (و بگوید خدا بت‌ها را شریك و مقرّب و شفیع خود قرار داده) یا حق را چون بدو رسد (مانند نبوت پیامبر و كتاب او) تكذیب نماید؟! آیا در دوزخ جایگاهى براى كافران نیست؟» ۴ - تکذیب در قرآنتکذیب معنایی وسیع و طیفی گسترده دارد و به هر گونه دروغ شمردن حق، پیامبران، فرمان‌های پیامبران، معجزات، آیات و کتاب‌های آسمانی چه در نظر و چه در عمل گفته می‌شود. تکذیب کنندگان کیفر دنیوی یا اخروی خواهند داشت. کافران هنگامی که حق به سوی آنها آمد، تکذیب کردند. از این رو آنان در وضعی آشفته قرار دارند. پس به زودی خبرهای آنچه را که به ریشخند می‌گرفتند، به آنها خواهد رسید. کافران همواره در حال تکذیب هستند و خدا از هر سو بر آنان احاطه دارد. در حقیقت پیامبران پیشینیان دلایل روشن برای آنها آوردند اما کافران به آن چه قبلا تکذیب کرده بودند، ایمان نمی‌آوردند. بگو اگر خواندن شما نبود، پروردگارم هیچ اعتنایی به شما نداشت. زیرا شما تکذیب کردید و به زودی(عذاب) گریبانگیر شما خواهد شد. اگر مردم شهرها ایمان آورده و تقوا پیشه کرده بودند، قطعا خداوند برکاتی از آسمان و زمین برای آنها می‌گشود ولی تکذیب کردند. پس برای آن چه می‌کردند، آنان را فروگرفت.کیست ستمکارتر آز آن که بر خدا دروغ بندد یا هنگامی که حق و سخن راست به سوی او آمد، آن را تکذیب کند؟ آیا جای کافران در جهنم نیست؟خداوند در پی بیان نعمت‌ها، اوصاف پروردگار و پاداش‌ها و کیفرهای دنیوی و اخروی فراوان از انسان‌ها مکررا می‌پرسد: پس کدام یک از نعمت‌های پروردگار خود را انکار می‌کنید؟قطعا کسانی که دیدار خدا را تکذیب کردند، زیان کردند و راه نیافتند. دوستدار دنیا و رهاکنندۀ آخرت نه تصدیق کرد و نه نماز گزارد. بلکه تکذیب کرد و روی گردانید سپس با تکبر به سوی خانوادۀ خود رفت. وای بر تو وای. باز هم وای بر تو، وایدر زمین بگردید و بنگرید که فرجام تکذیب کنندگان چگونه بوده است. خدا از کافران انتقام گرفت پس بنگر که عاقبت تکذیب کنندگان چگونه بود. کسانی که پیش از آنان بودند به تکذیب پرداختند و از آنجا که حدس نمی‌زدند، عذاب برای آنان آمد. پس خدا در زندگی دنیا رسوایی را به آنان چشانید و اگر می‌دانستند، قطعا عذاب آخرت بزرگتر است. ۵ - عناوین مرتبطاستهزا با تکذیب (قرآن)، بهشتیان و تکذیب (قرآن)، تکذیب آخرت (قرآن)، تکذیب آیات خدا (قرآن)، تکذیب ابراهیم (قرآن)، تکذیب اسلام (قرآن)، تکذیب الیاس (قرآن)، تکذیب انبیاء (قرآن)، تکذیب انبیای انطاکیه (قرآن)، تکذیب انذارکنندگان (قرآن)، تکذیب پاداش (قرآن)، تکذیب تورات (قرآن)،تکذیب جهنم (قرآن)، تکذیب حق (قرآن)، تکذیب روزی (قرآن)، تکذیب رسالت (قرآن)، تکذیب زلیخا (قرآن)، تکذیب شعیب (قرآن)، تکذیب صالح (قرآن)، تکذیب عذاب (قرآن)، تکذیب عیسی (قرآن)، تکذیب قرآن (قرآن)، تکذیب قیامت (قرآن)، تکذیب کتب آسمانی (قرآن)، تکذیب لقاءالله (قرآن)، تکذیب لوط (قرآن)، تکذیب محمد (قرآن)، تکذیب معاد (قرآن)، تکذیب موسی (قرآن)، تکذیب نعمت (قرآن)، تکذیب نوح (قرآن)، تکذیب وحی (قرآن)، تکذیب وعده‌های خدا (قرآن)، تکذیب وعیدهای خدا (قرآن)، تکذیب هارون (قرآن)، تکذیب هود (قرآن)، تکذیب‌های ابوجهل (قرآن)، تکذیب‌های اشراف (قرآن)، تکذیب‌های اصحاب القریه (قرآن)، تکذیب‌های اصحاب ایکه (قرآن)، تکذیب‌های اصحاب رس (قرآن)، تکذیب‌های اصحاب شمال (قرآن)، تکذیب‌های امت‌های پیشین (قرآن)، تکذیب‌های انسان‌ها (قرآن)، تکذیب‌های اهل مدین (قرآن)، تکذیب‌های اهل مکه (قرآن)، تکذیب‌های بنی‌اسرائیل (قرآن)، تکذیب‌های ثروتمندان (قرآن)، تکذیب‌های جنیان (قرآن)، تکذیب‌های شقاوتمندان (قرآن)، تکذیب‌های فرعون (قرآن)، تکذیب‌های فرعونیان (قرآن)، تکذیب‌های قارون (قرآن)، تکذیب‌های قوم ابراهیم (قرآن)، تکذیب‌های قوم الیاس (قرآن)، تکذیب‌های قوم تبع (قرآن)، تکذیب‌های قوم ثمود (قرآن)، تکذیب‌های قوم شعیب (قرآن)، تکذیب‌های قوم عاد (قرآن)، تکذیب‌های قوم لوط (قرآن)، تکذیب‌های قوم نوح (قرآن)، تکذیب‌های کافران (قرآن)، تکذیب‌های مشرکان (قرآن)، تکذیب‌های معبودان مشرکان (قرآن)، تکذیب‌های هامان (قرآن)، تکذیب‌های یهود (قرآن)، مکذبان (قرآن). ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۴۳۸، برگرفته از مقاله «تکذیب». رده‌های این صفحه : تکذیب | موضوعات قرآنی
|